31 januari/28 maart 2025 Workshop Familiegeschiedenis
16 mei/4 juli 2025 Workshop Familiegeschiedenis
Op 31 januari/28 maart 2025 en 16 mei/4 juli geef ik een tweedaagse workshop Familiegeschiedenis en de Tweede Wereldoorlog voor de Querido Academie in Amsterdam. In deze tweedaagse workshop krijg je tips en handvaten aangereikt voor het doen van onderzoek naar je eigen familieleden tijdens de Tweede Wereldoorlog. Vragen die aan de orde komen zijn:
Hoe en waar vind je informatie en antwoorden op je onderzoeksvragen?
Hoe kun je die informatie plaatsen en hoe houd je kritisch afstand?
Hoe wil je je verhaal schrijven en welke vorm past het best bij jou?
Ben je geïnteresseerd en/of wil je je aanmelden? Dat kan hier!
Op 24 november 2020 verscheen Na het Achterhuis: Een nieuw boek over de kamp-tijd van Anne Frank en de andere onderduikers uit het Achterhuis, tot stand gekomen op basis van een eerder onderzoeksrapport van Erika Prins en ism andere medewerkers van de Anne Frank Stichting, Esther Göbel, Gertjan Broek en Teresien da Silva. Zie de website van de Anne Frank Stichting voor meer informatie.
In 2010 promoveerde ik aan de Universiteit van Amsterdam. In mijn proefschrift onderzocht ik de debatten tussen historici uit Oost- en West-Duitsland over de oorzaken en morele implicaties van de Geallieerde bombardementen. In 2015 verscheen een handelseditie van mijn proefschrift bij Amsterdam University Press.
In dit boek laat ik zien dat Duitse historici al veel vroeger dan vaak is aangenomen over de bombardementen schreven en debatteerden. De boeken en artikelen over de geallieerde luchtaanvallen leggen sterk de nadruk op Duits slachtofferschap en vormen daarmee een soms impliciet, soms expliciet commentaar op het debat over de Duitse schuldvraag en de Holocaust.
Tijdschrift voor Geschiedenis : ‘Benda haalt de argumenten van deze en de andere auteurs met chirurgische precisie onderuit. Deze afstandelijkheid maakt het boek tot een onmisbaar werk voor eenieder die zich bezighoudt met de Duitse politieke cultuur en de rol van het Duitse slachtofferschap daarin. Het is een geslaagd boek en verdient brede aandacht’.
Journal of Military History: ‘Benda-Beckmann’s study presents a detailed, focused assessment of German interpretations of Der Bombenkrieg. His discussion of the debates among and between West German historians such as Horst Boog, Manfred Messerchmitt, and Klaus Maier and East German historian Olaf Groener is superb’.
Het Kleedje voor Hitler heeft de Libris Geschiedenis Prijs 2024 gewonnen! Op 27 oktober is de winnaar bekend gemaakt bij OVT.
Maarten ’t Hart noemt Het Kleedje voor Hitler in een recensie op weblog Tzum een ‘fantastisch en ongelofelijk boek’ en vergelijkt het met De eeuw van mijn vader van Geert Mak.
Frank van Vree schrijft in de Groene AmsterdammerNr. 17 / 2024 “Het resultaat is ernaar: Het kleedje voor Hitler is niet alleen kritisch, onthullend en goedgeschreven, maar ook onwaarschijnlijk fascinerend (…) Al in de eerste hoofdstukken wordt duidelijk waarin de kracht van deze familiegeschiedenis ligt: de rijkdom van de bronnen in combinatie met een groot doorzettingsvermogen en een grondige kennis van de Duitse geschiedenis”.
Sander van Walsum besprak het boek in de Volkskrant van 27 januari 2024 en schreef o.a. “Met elegant ingetogen pen laat historicus Bas von Benda-Beckmann zien hoe zijn Duitse familie het hoofd bood aan de turbulenties van de 20ste eeuw in het fascinerende boek Het Kleedje voor Hitler”
Jeroen van der Kris noemt mijn boek in deze prachtige recensie van 1 december ‘een knappe, geslaagde familiegeschiedenis’ en geeft mijn boek vijf balletjes. In een ander commentaar noemt hij het een ‘fantastisch verhaal’: ‘Via zijn familie neemt de historicus de lezer mee op een huiveringwekkende reis door het Derde Rijk. Maar ondertussen stelt hij zichzelf ook voortdurend vragen over wat hij eigenlijk aan het doen is’.
Trouw besprak mijn boek uitgebreid op 9 november 2023: ‘Bas von Benda-Beckmanns familiegeschiedenis is een filmscript’ schrijft Elias van der Plicht o.a. in deze recensie .
Bas Kromhout besprak mijn boek in de Historische BoekenCast van Historisch Nieuwsblad en noemde het o.a. een ‘ontzettend knap’ boek.
“Opgroeiend in een Duits-Nederlands gezin raakte Bas von Benda-Beckmann al vroeg gefascineerd door de Tweede Wereldoorlog. Toen hij dertien was hoorde hij voor het eerst dat zijn oudtante Luise de weduwe was van Hitlers trouwste generaal, Alfred Jodl, die tijdens het Proces van Neurenberg als oorlogsmisdadiger ter dood was veroordeeld, en later dat Luises jongere zus Tini eerst partijlid werd maar later een relatie kreeg met een half-Joodse arts en bevriend raakte met een van de samenzweerders tegen Hitler.
Von Benda-Beckmann gaat op zoek naar het naziverleden van zijn grootouders en oudooms en -tantes, die de grote geschiedenis van zo dichtbij meemaakten. Hij stuit daarbij op de anekdote over het kostbare tafelkleedje met jachttaferelen dat de familie aan Hitler zou hebben geschonken. Wat klopt er eigenlijk van dit verhaal en wat zegt het ons over de omgang met het naziverleden in Duitse families?”
In 2013 verscheen De Velser Affaire. Een omstreden oorlogsgeschiedenis. Tussen 2009 en 2013 onderzocht ik in opdracht van stichting SOVA de theorie dat communistische verzetsmensen in de regio Haarlem en Velsen zouden zijn verraden door ambtenaren van politie en justitie, mogelijk zelfs in opdracht van de Nederlandse regering in Londen. In mijn boek bespreek ik de verschillende losse beschuldigingen en gebeurtenissen, zoals de verschillende omstreden moordaanslagen, de betrokkenheid van de Velsense politie bij het oppakken van communisten en de politieke strijd die plaatsvond tussen de linkse verzetsgroepen als de CPN en de RVV en conservatieve groepen als de OD.
In mijn boek laat ik zien dat er niet, zoals wel is beweerd, sprake was van een groot en omvattend complot onder leiding van minister-president Gerbrandy, dan wel prins Bernhard. Wel was er sprake van ernstige misstanden en politiek gemotiveerde strijd binnen het verzet, in de regio Haarlem maar ook landelijk. Bovendien lukte het hoofdrolspelers als Nico Sikkel en Jo Engels door hun hoge functies bij de bijzondere rechtspleging en politieke recherche om veel zaken onder het tapijt te schuiven. Zo legden zij de kiem voor wat uitgroeide tot de Velser Affaire, een bijna onontwarbare kluwe gebeurtenissen, geruchten en beschuldigingen die decennia lang voor onrust en wantrouwen zorgde, lokaal maar ook landelijk.
Persreacties
Het boek haalde in 2014 de shortlist van de Libris-geschiedenisprijs. Het juryrapport: ‘Von Benda oordeelt genuanceerd en maakt de moeilijke afwegingen voorstelbaar en brengt zo de discussie over “de grijstinten” in bezetting en verzet een stap verder.’
De Volkskrant schreef er een enthousiast stuk over, noemde het boek ‘uitmuntend’ en tipte het als winnaar en noemde het ‘een verhaal van goed en kwaad gegoten in de beste literaire traditie van Vestdijks Pastorale 1943 en Hermans’ Donkere kamer van Damokles.’
Op 5 september 2019 verscheen mijn boek Het Oranjehotel. Een Duitse gevangenis in Scheveningen. Tussen 2015 en 2019 onderzocht ik voor het NIOD instituut voor oorlogs-holocaust en genocidestudies, in opdracht van de Stichting Oranjehotel, de geschiedenis van de Deutsches Polizeigefängnis Scheveningen, beter bekend als het Oranjehotel. Het was de belangrijkste Duitse gevangenis op Nederlands grondgebied. Kort na de meidagen van 1940 vorderde de bezettingsmacht een deel van het Scheveningse gevangeniscomplex en vestigde er een Polizeigefängnis, die in de volksmond al snel de bijnaam Oranjehotel kreeg. Tussen 1940 en 1945 zaten hier meer dan 25 000 mensen gevangen voor politieonderzoek, in afwachting van een proces of vonnis, of om te worden doorgestuurd naar een concentratiekamp. Er zaten verzetsmensen, maar ook dieven, zwarthandelaars, Joden en Jehova’s getuigen.
Aan de hand van Duitse gevangenisadministratie, interviews, dagboeken, brieven, memoires en strafdossiers onderzocht ik het dagelijks leven van de Scheveningse gevangenen, bewakers en andere betrokkenen. Ik besteed aandacht aan de rol van geweld, de sociale interactie tussen gevangenen onderling en tussen gevangenen en hun bewakers. In mijn boek laat ik zien dat hun achtergronden veel diverser waren dan vaak wordt aangenomen en stel ik het beeld van het Oranjehotel als een exclusieve bewaarplaats van verzetshelden bij door een veelzijdiger en breder perspectief te bieden.
Op 6 september opende koning Willem Alexander het Nationaal Monument Oranjehotel. Voorafgaand aan de opening interviewde Margriet Vroomans van de NOS mij over de geschiedenis van het Oranjehotel.
de Volkskrant ***** Hans Wansink in de Volkskrant noemde mijn boek in zijn recensie ‘glansrijk geslaagd’ en ‘een openbaring’ en gaf het 5 sterren.
Nederlands Dagblad, 25 oktober 2019 noemt mijn boek ‘goed geschreven, veelzijdig, genuanceerd en intelligent’: ‘Von Benda-Beckmann heeft een fijn afgestelde antenne voor onuitgesproken vooroordelen, dubbele betekenissen en andere geheimen die in de vele door hem geraadpleegde bronnen verborgen liggen. Hij is een meester in het tussen de regels door lezen.‘
Trouw publiceerde op 6 september een interview waarin ik veel ruimte kreeg om te vertellen over het onderzoek.
